Sebagai seorang ahli sosiologi—atau dalam gaya pemikiran Ibn Khaldun—kita mesti memahami bahawa masyarakat berkembang secara kitaran, di mana bentuk eksploitasi lama sering muncul semula dalam bentuk baharu yang lebih halus. Penindasan yang dahulunya bersifat terang-terangan kini menjadi lebih kompleks dan normal dalam budaya moden, menjadikannya sukar untuk dikenali. Seperti dalam masyarakat Arab pra-Islam (Jahiliyyah), di mana wanita dianggap sebagai barang milik lelaki, masyarakat hari ini juga mengeksploitasi wanita melalui mekanisme ekonomi, ideologi, dan psikologi yang sering dipasarkan sebagai “pembebasan.”
Transformasi Eksploitasi: Dari Kabilah ke Kapitalisme
Teori asabiyyah Ibn Khaldun menerangkan bagaimana masyarakat mengatur kuasa dan kawalan. Dalam Jahiliyyah, kuasa tertumpu kepada ketua kabilah yang mengawal wanita sebagai sebahagian daripada kekayaan dan status sosial mereka. Wanita tidak mempunyai hak sendiri, dianggap sebagai warisan, dan sering dibunuh ketika bayi. Namun, kerana amalan ini diterima secara budaya, hanya sedikit yang mempertikaikannya.
Hari ini, mekanisme kawalan telah berubah, tetapi struktur asasnya kekal. Jika dahulu wanita dikawal oleh sistem patriarki suku kaum, kini mereka dikawal oleh kapitalisme, hegemoni media, dan kejuruteraan sosial yang menentukan nilai mereka dalam masyarakat. Ekonomi moden berkembang dengan memperdagangkan imej wanita—sama ada melalui pengiklanan, hiburan, atau struktur korporat yang menuntut mereka mengorbankan peranan semula jadi mereka demi diiktiraf.
Mengapa Masyarakat Tidak Menyedari Eksploitasi Ini?
1. Penjenamaan Semula Penindasan Sebagai Kebebasan
• Dalam Jahiliyyah, wanita dianggap lemah dan bergantung kepada lelaki untuk kelangsungan hidup. Hari ini, mereka diberitahu bahawa mereka “berkuasa” jika mereka mematuhi norma korporat dan sosial yang sebenarnya mengeksploitasi mereka.
• Sebagai contoh, penekanan yang berlebihan terhadap kecantikan dan imej tubuh dijual sebagai “kebebasan berekspresi,” tetapi ia sebenarnya menguntungkan industri bernilai berbilion dolar yang meraih keuntungan daripada ketidakpuasan diri wanita. Ini tidak jauh berbeza daripada bagaimana wanita dahulu digunakan untuk meningkatkan status suku kaum mereka dalam Jahiliyyah.
2. Kebergantungan Ekonomi dan Psikologi
• Jika wanita dalam Jahiliyyah bergantung kepada penjaga lelaki untuk kelangsungan hidup, wanita moden kini bergantung kepada industri yang menentukan harga diri mereka—sama ada melalui standard kecantikan, konsumerisme, atau pengiktirafan kerjaya.
• Wanita didorong untuk mengutamakan kerjaya berbanding keluarga, yang sering menyebabkan tekanan emosi dan sosial. Perubahan ini menguntungkan ekonomi tetapi melemahkan struktur keluarga, sama seperti bagaimana kabilah Jahiliyyah mengutamakan dominasi lelaki daripada kestabilan sosial.
3. Pengaruh Media Massa dan Konsensus Buatan
• Ibn Khaldun menyatakan bahawa struktur kuasa membentuk psikologi masyarakat melalui budaya. Hari ini, media massa melakukan perkara ini dengan lebih berkesan. Wanita dibanjiri dengan imej yang terlalu seksual, ideal kejayaan yang tidak realistik, dan naratif yang mengaitkan nilai diri dengan penerimaan sosial.
• Mesej-mesej ini begitu meluas sehingga sesiapa yang mempersoalkannya dianggap kolot—sama seperti mempertikaikan norma suku kaum dalam Jahiliyyah dahulu adalah sesuatu yang tidak boleh diterima.
4. Ilusi Pilihan
• Salah satu unsur paling menipu dalam eksploitasi moden ialah ia disamarkan sebagai kebebasan. Wanita dalam Jahiliyyah tidak mempunyai pilihan dalam perkahwinan atau peranan sosial mereka; wanita moden pula percaya bahawa mereka membuat pilihan secara bebas—tetapi hakikatnya, pilihan mereka sangat dipengaruhi oleh tekanan ekonomi, sosial, dan media.
• Jika pilihan seseorang dibentuk oleh pengaruh luaran yang dimanipulasi, maka ia bukan kebebasan yang sebenar.
Kesimpulan: Kitaran Penipuan Peradaban
Ibn Khaldun menggambarkan sejarah sebagai satu kitaran di mana masyarakat bangkit, mencapai kemuncak, dan kemudian merosot—sering mengulangi kesilapan lampau dalam bentuk baharu. Dunia moden mungkin telah meninggalkan penindasan kasar era Jahiliyyah, tetapi ia menggantikannya dengan bentuk eksploitasi yang lebih sistematik dan halus.
Disebabkan eksploitasi ini dibungkus dalam naratif “kemajuan,” hanya sedikit yang menyedari bahawa mereka masih terikat dalam struktur yang akhirnya hanya menguntungkan golongan yang berkuasa.
Pembebasan sebenar bagi wanita—dahulu dan sekarang—bukan terletak pada penyesuaian membuta tuli kepada idea moden, tetapi pada kesedaran tentang nilai diri mereka yang sebenar. Islam telah membebaskan wanita daripada eksploitasi suku kaum—mungkin sudah tiba masanya untuk membebaskan mereka daripada eksploitasi kapitalisme dan ideologi moden yang memperalatkan mereka dengan cara yang lebih halus tetapi sama merosakkan.
Biro Penerangan Wanita ISMA
